Ta książka jest kontynuacją "Historii piękna". Pozornie piękno i brzydota są konceptami, ktĂłre wzajemnie się implikują. Zazwyczaj też rozumie się brzydotę jako przeciwieństwo piękna, więc wydaje się, że zdefiniowanie jednej wystarczy, by wytłumaczyć drugą. Objawianie się brzydoty na przestrzeni wiekĂłw jest wszakże dużo bogatsze i bardziej nieprzewidywalne, niż się powszechnie sądzi. Zawarte w tej książce fragmenty antologii, obejmującej teksty z niemal trzech tysięcy lat, opatrzone niezwykłymi ilustracjami, wiodą nas zaskakującym szlakiem pomiędzy koszmarem, strachem i miłością; tu przejawy obrzydzenia podążają rĂłwnym krokiem z poruszającymi odruchami wspĂłłczucia, natomiast odrzuceniu deformacji towarzyszą dekadencka ekstaza oraz uwodzicielskie naruszanie wszelkich klasycznych kanonĂłw. W demonach, obłąkanych, straszliwych nieprzyjaciołach i niepokojących obecnościach, w obrzydliwych otchłaniach i zwyrodnieniach, ktĂłre ocierają się o wyrafinowanie, w odmieńcach i żywych trupach ujawnia się niezwykle szeroka, a często też nieoczekiwana wena ikonograficzna. Spotkawszy się na tych stronach z brzydotą natury, brzydotą duchową, asymetrią, dysharmonią, zniekształceniem, natknąwszy się tu na nikczemne, słabe, podłe, banalne, przypadkowe, arbitralne, surowe, odrażające, niewdzięczne, straszliwe, jałowe, mdłe, przestępcze, widmowe, czarnoksięskie, szatańskie, ohydne, wstrętne, godne pogardy, groteskowe, odpychające, nienawistne, nieprzyzwoite, nieczyste, brudne, obsceniczne, przerażające, naganne, potworne, gwałtowne, mętne, okropne, upiorne, obmierzłe, odrzucające, odstręczające, niesmaczne, przyprawiające o mdłości, cuchnące, występne, szkaradne, nieprzyjemne i niemoralne, pierwszy zagraniczny wydawca, ktĂłry przeczytał to dzieło, wykrzyknął: "Jakże piękna jest brzydota!"

Baudolino, czternastoletni chłopski syn, obdarzony bystrym umysłem i fantazją, przyprowadza pod rodzicielski dach zabłąkanego wśrĂłd mgieł i moczarĂłw rycerza. Nieznajomym gościek okaże się Fryderyk Barbarossa. Chłopak zdobywa sympatię cesarza, ten zaś zabierze go ze sobą w świat i pokocha jak syna. Baudolino lubi opowiadać i zmyślać, przy czym jakimś cudem wszystko, co wymyślił, staje się rzeczywistością. I tak ktĂłregoś razu, ku pożytkowi umiłowanego przybranego ojca, układa legendarny list księdza Jana; obiecuje w nim zachodniemu światu bajeczne krĂłlestwo na Wschodzie, rzązone przez chrześcijańskiego krĂłla. Fryderyk, wyruszając na wyprawę krzyżową, chce także dotrzeć do cudownego krĂłlestwa. Po jego śmierci, niespodziewanej i tajemniczej, Baudolino kontynuuje wędrĂłwkę; spotyka najdziwniejsze istoty; przeżywa przepiękną przygodę miłosną z najosobliwszą spośrĂłd cĂłrek Ewy. Nasz bohater opowiada swe dzieje Niketasowi Choniatesowi, bizantyjskiemu historykowi, w czsie gdy krzyżowcy plądrują Konsantynopol. dopiero wĂłwczas zaczyna pojmować rzeczy, ktĂłrych dotąd nie rozumiał Powieść iskrzy się bogactwem inwencji; przypomina też o ważnej roli, jaką w dziejach człowieka odegrały mit i utopia.

"Cmentarz w Pradze" to powieść kryminalno-szpiegowska, ktĂłrej akcja rozgrywa się w XIX wieku. Jej bohaterem jest Simone Simonini, cyniczny fałszerz świadczący usługi wywiadom wielu krajĂłw. Obsesyjny antysemita. Nienawidzi rĂłwnież jezuitĂłw, masonĂłw i... kobiet.Eco opisuje jego historię odwołując się do najlepszych wzorĂłw XIX-wiecznej powieści przygodowej - mamy więc wartką akcję (fałszerstwa, spiski i zamachy), ciekawą intrygę o zaskakującym rozwiązaniu, a wszystko opowiedziane barwnym, potoczystym językiem.

Pan Colonna, głĂłwny bohater powieści, to typowy "człowiek bez właściwości", a mĂłwiąc dosadniej - życiowy nieudacznik. Pięćdziesiątka na karku i żadnych znaczących dokonań na koncie. Może jednak niespodziewana propozycja, jaką składa mu pewnego dnia 1992 roku niejaki Simei, zapoczątkuje tak długo oczekiwany przełom? Przez rok Colonna ma być świadkiem przygotowań do publikacji pierwszego numeru nowego dziennika, a potem opisać je w (rzecz jasna bestsellerowej) książce. Jego relacja nie musi ściśle trzymać się faktĂłw, jako że Ăłw dziennik, "gotowy mĂłwić prawdę o wszystkim", w gruncie rzeczy jest blefem, mają więc one drugorzędne znaczenie.

Colonna, świetnie zdając sobie sprawę z oszustwa, decyduje się wziąć udział w eksperymencie i odegrać powierzoną mu rolę. Na początek poznaje barwną i dość przypadkowo dobraną grupę dziennikarzy "przyszłej" gazety. Jest wśrĂłd nich inteligentna trzydziestoletnia Maia Fresia (ktĂłrej wejście w życie Colonny ma nieoczekiwane i całkiem miłe konsekwencje...), jest wyspecjalizowany w zadawaniu głupich pytań Cambria; powiązany z tajnymi służbami Lucidi; a także Braggadocio, wzorcowy dziennikarz śledczy, nieustannie tropiący rozmaite afery i spiski.

Wszyscy oni dyskutują o zawartości nowej gazety: horoskopy powinny być optymistyczne, krzyżĂłwki łatwe, nekrologi natchnione, sformułowania jasne i niewymagające od czytelnika zbędnego namysłu.

Jednak najistotniejsze jest, jak odwracać uwagę czytelnika od spraw, ktĂłre dla mocodawcĂłw pisma są niewygodne, tudzież jak kierować uwagę czytelnika - tylko poprzez sugestie, nigdy wprost - na sprawy, ktĂłre są niewygodne dla wrogĂłw tychże mocodawcĂłw.

Tymczasem niezmordowany Braggadocio dopracowuje szczegĂłły swojego odkrycia, jest bowiem przekonany, że udało mu się połączyć w logiczną całość najmroczniejsze tajemnice najnowszej historii Włoch: domniemania, że Mussolini przeżył, a zabity został jego sobowtĂłr; zamach stanu planowany przez księcia Borghese; terror Czerwonych Brygad; przypuszczalne zabĂłjstwo Jana Pawła I; afery banku watykańskiego. A wszystko to pod nieustanną kontrolą tajnej prawicowej organizacji Gladio, loży masońskiej P2, mafii, CIA, Watykanu i tajnych służb. Teza Braggadocia, choć solidnie skonstruowana, wydaje się wyssana z palca. Ale tylko do czasu...

W najnowszej powieści Umberta Eco odnajdujemy elementy political fiction, thrillera, romansu i gorzkiej groteski. Przede wszystkim jednak jest to niepokojąca wizja wspĂłłczesnego świata kształtowanego przez media, ktĂłre bynajmniej nie mogą uchodzić za wolne.